Już w wieku 25 lat aktywnie działała w Polskiej Partii Robotniczej, pierwsza przewodnicząca Związku Walki Młodych. Córka inżyniera-elektryka, wnuczka handlarza, najbliższa kuzynka Stefana Kisielewskiego… – Hanka Sawicka.
Hanna Sawicka, a właściwie Hanna Szapiro, urodziła się 19 grudnia 1917 w Krakowie. Z racji, że akta stanu cywilnego (urodzenia) młodsze niż 100 lat udostępniane są wyłącznie rodzinie, nie mamy możliwości dojścia do tego dokumentu.
Jednak siedem lat wcześniej, w roku 1910, przeprowadzono w Krakowie spis ludności. Pod numerem 621 zapisano został ojciec Hanki Sawickiej – Bernard Szapiro. Zapisano przy nim, że jest wdowcem oraz prywatnym inżynierem. Co ciekawe, nie znalazłem nigdzie informacji, by Szapiro miał wcześniej inną żonę, niż Marię – matkę Sawickiej. Według bardzo wielu portali, książek i innych dokumentów, Bernard Szapiro urodził się 25 grudnia 1866 r. we Lwowie. Według bazy dr. Marka Minakowskiego ojciec Hanki Sawickiej przyszedł na świat w Warszawie.
Żadna z powyższych miejscowości nie jest poprawna. Nie wiem czy Lwów był podawany „oficjalnie”, czy ktoś, gdzieś źle wpisał i informacja ta uznana jest za pewną. Dzięki powyższemu spisowi ludności można dowiedzieć się, że Szapiro przyszedł na świat 25 grudnia 1866 r. w Serejach w guberni suwalskiej w Królestwie Polskim.
Mojżeszowe księgi narodzin w Serejach dostępne są w Internecie – niestety nie wszystkie roczniki. W indeksie do księgi z roku 1868 jako pierwszy wymieniony jest Bernard Lejzerowicz Szapiro. Ku wielkiemu zdziwieniu – strona z aktem nr 1, dotyczącym urodzenia ojca Hanki Sawickiej, został wyrwany! Strona zaczyna się aktem nr 5, kolejny jest akt 2, a następny akt nr 4. Została więc również wyrwana metryka Eliasza Ariowicza Gutowicza. Nie wiem czy miał on jakikolwiek związek z Szapirami, czy metrykę tę wyrwano „przypadkowo”.
Nie wiadomo, gdzie urodziła się siostra Bernarda – Salomea, matka Stefana Kisielewskiego. Znana jest tylko data – 14 sierpnia 1882 (minakowski). Przeszukanie dostępnych ksiąg z parafii w Serejach oraz w lwowskich księgach mojżeszowych, nie przyniosło pozytywnych rezultatów.
W Serejach udało się odnaleźć metrykę urodzenia Judela Szapiro – brata Bernarda. Urodził się on 13 grudnia 1864 r. z Lejzera Mowszy Szapiro – 28-letniego handlarza, oraz Rochli (Racheli) Judelowej – jego 23-letniej żony. Co ciekawe, jednym ze świadków zgłoszenia narodzin Judela, był 58-letni introligator Dawid Gutowicz. Czy to, że w 1868 r. nie ma metryki urodzenia na nazwisko Gutowicz i to, że świadkiem narodzin syna Szapirów był również Gutowicz, to tylko przypadek?
Cztery lata po narodzinach Judela, na świat przyszedł (przyszła) Bejla. Narodziny dziecka zgłosił ojciec – 30-letni (4 lata wcześniej miał 28 lat) kupiec Lejzer Szapiro, 35-letni Icek Wilkowski – nauczyciel (ten sam świadek był w poprzednim akcie), oraz 61-letni introligator – Dawid Gutowicz.
We wcześniejszych latach nie znalazłem innych Szapirów. Warto przy tym zaznaczyć, że metryki z lat 1862-1863 nie są dostępne. Z racji, że w 1864 r. matka miała 23 lata, a przed 1861 rokiem nie ma żadnej metryki ślubu na nazwisko Szapiro, ślub najprawdopodobniej odbył się albo w 1862, albo w 1863 r. Są to jednak tylko przypuszczenia.
W 1872 r. zanotowano urodzenie Michała Szapiry, syna Sz… Szapira – grabarza, mającego wówczas 46 lat. Czy są to krewni Hanki Sawickiej? Tego nie udało się ani potwierdzić, ani zaprzeczyć. Nie wiadomo również, czy Sereje były gniazdem rodzinnym Szapirów, jednak z analizy metryk z lat 20. i 30. XIX w. tej parafii, wynika że Szapirów jeszcze tam nie było. Uwzględniając fakt, że Lejzer był handlarzem, mógł często zmieniać miejsce zamieszkania.
Dzięki uprzejmości Archiwum Państwowego w Łodzi udało się odnaleźć akt urodzenia matki Hanki Sawickiej – Marii Ity Frendzel. Fakt narodzin córki zgłosił ojciec 22 lutego 1879 r., siedem dni po narodzinach dziecka. W Łodzi stawił się wówczas 28-letni targowiec (dosłownie) Wolf Frendzel, stale zamieszkujący w Warszawie. Razem z nim stawili się świadkowie – Majzel Eliasz i Joska Flaks. Matką była 19-letnia Gitla Desncyger. Co ciekawe, wedle wielu źródeł książkowych matka Hanki Sawickiej miała dwa imiona – Maria Ita. W akcie urodzenia zapisano tylko jedno – Ita.
Pierwotne miejsce publikacji – More Maiorum, nr 7(30)/2015
Górna fotografia: Muzeum Narodowe w Krakowie (http://katalog.muzeum.krakow.pl/pl/work/MNK-III-af-538-Hanka-Sawicka-portret-kobiecej-twarzy)
